​Jarenlang verkochten wij in onze winkel in Amerongen het ambachtelijk Italiaanse schepijs van de familie Ferrari (echt waar!). Inmiddels is er al een vierde generatie van deze Brabantse Italiaanse ijsmakers, die ooit in de jaren ’30 van de vorige eeuw naar Nederland kwamen. Een mooi familiebedrijf dat we nog altijd een warm hart toedragen! Zie www.latoscanaijs.nl.

In een Italiaanse gelateria ga je iets anders te werk dan in Nederland. Bekijk eerst op je gemak alle smaken, een beetje gelateria heeft er minstens 30. Vaak dien je eerst te betalen en ga je met je bonnetje naar degene die de bolletjes schept. Dit zie je vaker in Italië, degene die het eten of drinken bereidt, raakt geen geld aan. Wel zo hygiënisch.

Maar deze manier van bestellen, beschermt ook jezelf. Zo kunnen je ogen niet groter worden dan je portemonnee. In een beroemde gelateria op het Piazza della Signoria in Florence heb ik meerdere keren meegemaakt dat toeristen met een gelukzalig gezicht het grootste ijsje bestelden en vervolgens bij de kassa zo schrokken van de prijs dat hen de eetlust verging!

​De geschiedenis van het Italiaanse schepijs begon al in de tijd dat de Arabieren de dienst uitmaakten in Zuid-Italië en vooral op Sicilië, zo rond de Middeleeuwen. Ze introduceerden allerlei producten die in hun eigen land veel voorkwamen; citrusvruchten, vijgen en amandelen zijn degenen die nog steeds een belangrijke rol spelen in de Italiaanse keuken.

Het waren ook de Arabieren die de kunst van het invriezen beheersten. Op Sicilië introduceerden zij het bewaren van sneeuw in grotten, de geboorte van de gelato was een feit. Langzamerhand werd de sneeuw gemengd met suiker en pulp van vruchten, wijn of honing en ontstonden de eerste sorbets. Italië zou Italië echter niet zijn als er niet getwist wordt over wie deze ontdekking heeft gedaan. Ook de bewoners van de Dolomieten in het noorden van Italië en inwoners van Toscane willen graag met de eer van het uitvinden van gelato strijken.

Het was in ieder geval zonder twijfel een Siciliaan die het ijs als eerste in de rest van Europa introduceerde. In 1668 opende Francesco Procopio in Parijs het eerste café waar deze lekkernij verkrijgbaar was. Naast de sorbets kwamen nu ook de eerste ijsjes op basis van room, suiker en eieren op de markt. En of deze uitvinding nu toegeschreven kan worden aan Signor Procopio zelf of de Franse lijfkok van de Engelse koning Charles I, feit is dat het een onuitwisbare plaats heeft verworven in de wereldkeuken.
​​
De verovering van het product in de rest van de wereld is vooral te danken aan vele kleine ondernemers uit de Veneto. Ze trokken ’s zomers rond met ijscokarretjes en waar hen het op straat verkopen verboden werd, vestigden ze zich in een winkel, de eerste gelaterie. Veel van hen trokken in de jaren twintig en dertig naar het buitenland, ook naar Nederland. In vele steden en dorpen kom je daarom bijvoorbeeld ‘Gelateria Venezia’ tegen. 

Torrone, oftewel noga, is een zoete, kleverige lekkernij gemaakt van honing en amandelen, een specialiteit uit Cremona, een stad in het noorden van Italië.

Volgens de overlevering werd het voor het eerst gemaakt voor het huwelijk tussen Bianca Maria Visconti en Francesco Sforza in 1441. De bakker bakte voor het huwelijksbanket een enorme koek met honing en amandelen, in de vorm van de torrazzo, de grote toren op het belangrijkste plein van de stad. Het banket vond plaats op het plein en alle zesduizend aanwezige gasten hebben kunnen genieten van dit imposante baksel.

Echter, het is bekend dat de Romeinen als afsluiting van de maaltijd ook al een koek van honing en amandelen aten, een wel heel vroege vorm van noga. Vervolgens vertaalde ene Gherardo uit Cremona tussen 1100 en 1150 een boek van een arts. Deze prees de goede eigenschappen van een Arabische zoetigheid, turun genaamd.

Waarschijnlijk komt hier de naam torrone vandaan en heeft het niets met de toren van Cremona te maken. Maar zonder twijfel wel met Cremona zelf, je eet er nog steeds heerlijke noga en er is elk jaar in november een heus Torrone-festival! www.festadeltorrone.com

Heerlijke Torroncini (kleine zachte noga omhuld met chocolade) van onze panettone-leverancier Bonifanti zijn nu te koop via www.panettone-shop.nl/koekjes-en-noga/